Sporda Sakatlanma Nedenleri ve Alınacak Önlemler

Yeterli kondisyonel özelliklere sahip olmamak

Sporcu, yaptığı spor dalının özelliğine göre kuvvet, dayanıklılık, sürat gibi yeteneklere sahip olmalıdır. Bu nedenle bir spor dalında üst düzey antrenmanlara başlamadan önce organizmayı hazırlamak maksadıyla mutlaka adaptasyon egzersizleri uygulanmalıdır.

Yapılan spor dalının niteliğine göre o sporun ihtiyaçları doğrultusunda bir kuvvet uygulanır, belirli bir dayanıklılık seviyesine sahip olmak gerekir, koordinasyon yeteneğinin gelişmiş olması gerekir veya belirli bir sürat yeteneğini taşımak gerekir. Ortaya konulan bu motorik özelliklerin yetersizliği kaslarda, solunum ve dolaşım sisteminde zorlanmalara ve komplikasyonlara neden olabilir. Bu da bir yaralanma riski oluşturur ve performansı olumsuz etkiler.

Isınma ve soğuma yapmamış olmak

Sporun öncesinde ısınma, sonunda ise soğuma hareketleri mutlaka yapılmalıdır. Isınma egzersizleri, gündelik tempoya uyum sağlamış olan organizmayı fiziksel etkinliğe hazır hale getirirken; soğuma egzersizleri ise fiziksel etkinlik düzeyinden gündelik hayata geçişi sağlar. Her iki durumda da, vücudu aniden belirli bir tempoya zorlamak sakatlanmalara neden olabilir.

Cerrahi operasyon geçirmiş olmak

Yaralanmış veya operasyon geçirmiş bir bölgedeki kaslar zayıflar. Yeterli güçlendirme çalışmaları yapmamak, yaralanmanın özelliğine göre iyileşmesini beklemeden çalışmalara başlamak yaralanmanın derecesini artıracağı gibi iyileşme süresini de uzatacaktır.

Psikolojik faktörler

Kaygı ve depresyon durumunda sporcunun ortaya koyduğu kontrolsüz, saldırgan ve riskli davranışlar yaralanmalara yol açabilir.

Fiziksel yapının yapılan spor ile uyuşmaması

Sahip olunan fiziksel yapı, yapılan spor dalının özelliğine göre avantaj ya da dezavantaj oluşturur. Halter, binicilik gibi sporlarda kısa boy avantaj sağlarken; basketbol, voleybol gibi dallarda ise uzun boy avantaj sağlar.

Gelişme çağındakilerde, kemiklerinin uzama bölgeleri henüz tam olarak kemikleşmediği için büyüme devam eder. Gelişim aşamasında yapılan halter ve bilinçsiz ağırlık çalışmaları büyüme noktalarına darbe etkisi yapar ve büyümenin durmasına sebep olabilir. Karate, judo, futbol gibi dize çok darbe alınan sporlar, büyüme çağındaki sporcuların büyüme ve gelişmelerini engelleyen riskler taşır.

Eğer sporcu yaptığı spor dalına uygun fiziğe sahip değilse o zaman bu durum bir risk oluşturur.

Saha ve hava şartları

Sporcu oyun sahasının içinde hızını azaltamaması sonucu sahanın dışına çıkmak zorunda kalabilir. Yeterli yavaşlama mesafesi yoksa sporcu açık sahalarda tel örgülere, spor salonlarında da duvarlara çarpma tehlikesi ile karşılaşabilir.

Spor salonu zemininin bakımsızlıktan çökmesi veya su aldığında şişmesi, minder üzerinde yapılan çalışmalarda minderin düzgünlüğünü yitirmiş olması gibi faktörler de yaralanma riski oluşturur.

Açık veya kapalı spor salonlarında zeminin ıslak olması, açık sahalarda zeminin donmuş olması, zeminde yabancı maddelerin bulunması, spor salonlarındaki ışığın ve sıcaklığın yeterli olmaması, sakatlıklara davetiye çıkarır.

Koruyucu malzemeler kullanılmaması

Çeşitli spor branşlarının kendine özgü koruyucu malzemeleri bulunmaktadır. Bu malzemelerin kullanılması, sportif aktivite esnasında sakatlık ve yaralanma riskini minimuma düşürür.

İklim ve çevre koşulları

Spor yapılan alanın sıcak veya soğuk olması, nemi, yüksekliği, arazinin şekli, zemin tipi alınması gereken önlemleri farklılaştırır.

Bulunulan iklime ve çevre koşullarına özgü gerekli önlemler alınmalıdır.

Hakemin yönetimi

Hakemlerin müsabakaları iyi yönetmemesi sporcuların yaralanma riskini artırır. Hakemin müsabakalarda sertliklere göz yumması, bunlara yerinde müdahale etmemesi sakatlıklara yol açabilir.

Antrenör

Antrenör yaptırdığı antrenmanı bilinçli hazırlamalıdır. Bilinçsiz ve sistemsiz bir şekilde yapılan antrenman, tedavisi güç sakatlıklara neden olabilir. Antrenmanın planlanmasında sporcunun yaşı, cinsiyeti, fiziki yapısı, psikolojik durumun ve hazır bulunuşluğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Antrenman planındaki ani değişiklikler, yanlış oyun teknikleri, yetersiz oyun kuralları yaralanma riski oluşturur.

Sakatlık ve Yaralanmalara Karşı Alınacak Önlemler

Sporda sakatlanma riskini tamamen ortadan kaldırmak ne yazık ki mümkün değil. Ancak bu riski minimize etmek, birtakım önlemlerin alınmasına bağlıdır.

Tıbbi kontroller

Düzenli olarak tıbbi kontrolden geçmek, yapılacak fiziksel aktivitelere yönelik hazır bulunuşluğumuzun ne düzeyde olduğunu göstermesi bakımından büyük önem taşır. Gizli veya belirti göstermeyen hastalık ya da semptomları ortaya çıkararak, gerekli önlemlerin alınmasını ve gerekli müdahalelerin yapılmasını sağlar.

Bu nedenle 6 ayda bir veya yılda bir check up denilen genel sağlık muayenesinden geçmek büyük önem taşımaktadır.

Isınma ve soğuma

Isınma, egzersiz öncesi organizmamızın yapılacak egzersize hazırlanmasını; kaslarımızın, eklemlerimizin, kalbimizin ve solunum sistemimizin aktiviteye uygun duruma getirilmesini sağlar.

Soğuma ise, egzersizin bir anda değil de, aşama aşama azaltılarak; gündelik yaşama sağlıklı bir şekilde dönüşü ve hızlı toparlanmayı sağlar.

Isınma ve soğuma egzersizleri yürüyüş, hafif tempolu koşu ve açma-germe (esnetme) egzersizlerinden oluşur.

Esneklik egzersizleri

Esneklik egzersizleri, sadece sporda değil, gündelik hayatımızda da bize avantaj ve kolaylıklar sağlar. Kaslarımızın ve eklemlerimizin esnek hale gelmesi, birçok hareketi daha kolay yapmamızı sağlar ve bizi sakatlıklardan korur. Bu nedenle sadece ısınma ve soğuma egzersizlerinde değil, gündelik yaşamımızın farklı bölümlerinde de esneme egzersizlerine yer vermemiz gerekir.

Rehabilitasyon

Rehabilitasyon, bir kimsenin iş yapmaya engel olan sakatlığını ya da hastalığını gidermek, onu iş yapabilecek, çalışabilecek duruma getirmek için uygulanan tedavi çalışmalarına denir.

Sportif etkinlikler esnasında oluşan sakatlığımızın derecesine göre, gerekli rehabilitasyonun uygulanması hem iyileşmeyi hızlandırır, hem de yeni sakatlıkların oluşum riskini azaltır.

Oyun kuralları

Sportif etkinliklerde, gerekli oyun kurallarının net bir şekilde belirlenmesi ve tüm katılımcılar tarafından tam olarak anlaşılarak uygulanması, sakatlanma ve yaralanma riskini azaltır. Kuralları bilmeyen, ihlal eden kişilere gerekli uyarılar mutlaka yapılmalı, gerekirse oyundan çıkarılmalıdır. Çünkü dağınık ve sistemsiz bir şekilde işleyen sportif aktivite çeşitli sakatlıklara davetiye çıkaracaktır.

Spor alanı, tesisleri ve malzemeleri

Sporun yapıldığı alanın veya tesisin nitelikleri, ilgili aktivitenin güvenli bir şekilde yapılabilmesine olanak sağlayacak hale getirilmelidir. Bununla birlikte, aktivitenin gerektirdiği spor malzemelerinin doğru bir şekilde seçimi ve kullanımı sağlanmalıdır.

Sağlık bilgisi ve ilkyardım eğitimi

Temel düzeyde sağlık bilgisi ve ilk yardım bilincine sahip olmak, ihtiyaç halinde gerekli müdahaleleri yapabilmek açısından önem taşır. Gerekli müdahaleler zamanında yapıldığında sakatlığın ya da yaralanmanın daha ileri boyutlara ulaşması engellenebilecektir.