Boş Zaman Nedir?

Rekreasyon için çok önemli bir kavram olan boş zamanın ne olduğunu açıklamadan önce zamanın ne olduğunu açıklamakta fayda var.

İlgili Gönderi: Rekreasyon Nedir?

Zaman; günlerden, haftalardan, aylardan oluşan ve insanların günlük aktivitelerini planlamasını, düzenlemesini sağlayan beşeri bir araçtır.

Zamanı çalışma zamanı ve çalışma dışı zaman olarak sınıflandırmak mümkündür. Çalışma zamanı bireylerin iş ile ilgili, ekonomik kazanç elde etmek ve yaşamlarını devam ettirmek için gerçekleştirmiş oldukları eylemleri içerir. Çalışma dışı zamanı ise varolma kazanı ve boş zaman şeklinde sınıflandırabiliriz. Varolma zamanı insanların yemek, uyku gibi yaşamsal faaliyetlerini ve bazı zorunlu ihtiyaçlarını (alışveriş yapmak gibi) içerirken, boş zaman bireyin tamamıyla özgür olduğu ve hiçbir zorunluluğunun bulunmadığı zaman dilimini ifade eder.

Zamanın bu şekilde sınıflandırılmasının rekreasyon bilimciler için önemi büyüktür. Çünkü rekreasyon, boş zamanlarda ortaya çıkar.

Boş zamanların süresi ve kullanım şekilleri bireylerin yaşam kaliteleri ile doğrudan ilintilidir. Ancak çoğu insan boş zamanın öneminin farkında değildir. Doğru şekilde değerlendirilen boş zaman kişilerde fiziksel ve mental fayda sağlar. Yoğun ve rutin iş yaşamında kaybedilen enerjinin geri kazanılması, artan stresin azaltılması boş zamanın doğru bir şekilde değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkan rekreasyon ile mümkün olur. Ancak insanların boş zamanlarını sapkın davranışlar, alkol kullanımı gibi toplumun değer yargılarıyla örtüşmeyen faaliyetler ile de geçirebilmektedir. Bu davranışlar atipik boş zaman davranışları olarak tanımlanmakta ve insanlar üzerinde olumsuz etkiler oluşturmaktadır.

Çalışma Zamanı ile Boş Zaman Arasında Ters Yönlü İlişki Vardır

Çalışma zamanı ile boş zaman arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Çalışma süreleri arttıkça boş zamanlar azalır. 18. yüzyılda gerçekleşen sanayi devrimi ile beraber insanların boş zamanlarında ciddi azalmalar olmuş, hatta günlük 16-18 saate kadar çıkan çalışma süreleri insanlara boş zaman bırakmamış ve geriye kalan süre yalnızca uyku, yemek gibi varolma zamanı içerisinde değerlendirilen zorunlu ihtiyaçlara ayrılmak zorunda kalınmıştır.  İkinci dünya savaşından sonra hız kazanan teknolojik gelişmeler ve makineleşme sonucu insan gücüne olan ihtiyacın azalması ve buna paralel olarak artan toplumsal baskı çalışma sürelerinin kısalmasında ve boş zamanların artışında etkili olmuştur. Gelir ve eğitim düzeyinin artması boş zamanı daha önemsenir hale getirmiş ve boş zaman olgusunun günümüzdeki temelleri atılmaya başlamıştır.

İlgili Gönderi: Boş Zaman Hakkı

Gelişmiş ülkelerde insanlar boş zamanlarının öneminin farkına vardıkça, bu zamanı fiziksel ve mental tatmin sağlamak için değerlendirme yoluna gitmeye başlamıştır. Bu da rekreasyonun gelişimine zemin hazırlamıştır.  Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu bilinç yavaş yavaş oluşurken, gelişmemiş ülkelerde insanlar zamanlarını yalnızca yaşamlarını devam ettirebilmek için kullanmaktadır.

Boş zamanın bir de ekonomik boyutu vardır. İnsanlar çalışma yaşamlarında elde ettikleri ekonomik kazançları yaşamsal faaliyetlerinde ve boş zamanlarında harcar. Bu da boş zamanın manipülasyonunu doğurmaktadır. Bu nedenle günümüzde tüketim ve harcamanın yüksek olduğu pasif ve atipik etkinlikler, ne yazık ki boş zamanları ciddi oranda işgal eder hale gelmiştir. Sosyal getirisi büyük, ekonomik getirisi düşük olan sportif, sosyal ve kültürel etkinlikler ise ihmal edilmektedir. Bu anlamda boş zamanlardaki artış ciddi bir boş zaman endüstrisi oluşturmuştur.