Günümüz dünyasının vazgeçilmez sektörlerinden biri konumuna gelen turizm, turistik faaliyetlere katılsak da katılmasak da yaşamımızın birçok noktasına olumlu ya da olumsuz etki etmektedir. Bu makalemizde turizmin etkilerini ekonomik, sosyal ve fiziksel çevre üzerindeki etkileri bazında inceleyeceğiz.
Turizmin Ekonomik Etkileri
Turizm etkinliği, en çok ekonomik özellikleri ile ele alınmıştır. Zira turizm günümüzdeki popülatiresini ekonomik kazanımlarına borçlu olmakla birlikte, devletler de bu kazanımlardan mümkün olan en yüksek faydayı elde edebilmek için birbiriyle yarışmaktadır.
Turizmin ekonomik etkilerini aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz:
1- Ödemeler Dengesi
Eğer bir ülkede turizmden elde edilen döviz geliri, turizm amacıyla çıkan döviz gelirinden fazlaysa ödemeler dengesine olumlu etki sağlamaktadır. Bu tür etkiye aktif dış turizm bilançosu nedir. Gelişmekte olan ülkeler için önemli bir durumdur. Giderler gelirlerden fazla ise pasif dış turizm bilançosu söz konusudur. Gelirler ve giderlerin birbirinin eşit olması durumunda ise denk dış turizm bilançosu ortaya çıkar.
2- Gelir
Gelir etkisi, turizmin belki de en önemli olumlu ekonomik etkisidir. Dış ülkelerden gelen turistlerin yapacağı harcamalar turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelere ve çalışanlara gelir oluşturacaktır. Aynı zamanda turizm sektörüne lojistik destek sağlayan sektörlere de dolaylı olarak gelir sağlayacaktır. Artan gelirler refah seviyesini yükselteceği gibi, yeni yatırımların da önünü açacaktır. Bir diğer gelir etkisi ise, ülkenin vergi gelirlerinin artışı yönünde olacaktır. Bu vergilere gümrük vergileri, vize ücretleri, kurumlar vergileri, alan vergileri, gelir vergileri örnek olarak verilebilir.
3- İstihdam
Turizmde makineleşmenin sınırlı oluşu emeğin yoğun olarak kullanılmasını zorunlu kılmıştır. Bu nedenle turizm istihdam sağlamada çok önemli bir role sahiptir. Turizmin istihdam etkisi üç şekilde ortaya çıkar; doğrudan istihdam, dolaylı istihdam ve uyarılmış istihdam. Doğrudan istihdam, turizm işletmelerinde sağlanan istihdamdır. Dolaylı istihdam turizm sektörüne lojistik destek sağlayan ve bu sektörü etkileyen ve etkilenen sektörlerde sağlanan istihdamdır. Turizmdeki canlılık ne kadar çok olursa, bu sektörlerdeki canlılık ve istihdam talebi de o kadar yüksek olur. Doğrudan ve dolaylı istihdam sayesinde elde edilen gelirlerin sonucu olarak yaşanan ekonomik hareketlilik, yeni harcamaların ve yatırımların yapılmasını sağlar. Bu da ek istihdam talebi demektir. Buna da uyarılmış istihdam diyoruz.
4- Diğer Sektörlere Etki
Turizm tarım başta olmak üzere sanayi ve hizmet sektörü üzerinde de büyük etkilere sahiptir. Turizmin gelişmesiyle tarım sektöründeki ürünlerin kalite ve nicelik olarak artışı söz konusu olmaktadır. Çiftçilerin arazilerini ve çiftliklerini kiralaması da tarım sektörüne yönelik bir başka etkidir. Sanayi sektöründe ise gıda, içecek, giysi gibi tüketim mamulleri ve demir-çelik, sıhhi tesisat, cam, seramik, deri gibi ara malları üreten işletmelere katkı sağlar. Bankacılık ve sigortacılık, ulaştırma, rekreasyon ve spor merkezleri gibi sektörlere olan etkileri ise hizmet sektörüne yönelik etkilerdir.
5- Altyapı ve Üstyapıya Etkisi
Bir bölgenin turizm talebini karşılayabilmesi için, her yönden hazır ve donanımlı olması gerekir. Bu da altyapı ve üstyapı harcamalarını zorunlu kılar. Altyapı ve üstyapı olanaklarının gelişmesi turizm sektörü için cazibe oluştururken, yerel halkın da yaşam standarlarını ve imkanlarını iyileştirir.
6- Bölgelerarası Gelişme
Bir ülkede turizmin gelişmesi değişik sektörlerde emek talebine yol açar ve bu da istihdamın artmasını sağlar. İstihdam artışı ise gelir ve refah seviyesini artırır. Aynı zamanda turistik kaynak değeri taşıyan yerlere yapılan çeşitli yatırımlar ve turist harcamaları bölge ekonomilerine müspet katkı sağlar. Tüm bunlar bölgeler arası dengesizliği giderici etki yaratır.
Bu saydığımız altı etki, turizmin olumlu ekonomik etkileridir. Turizmin aynı zaman olumsuz ekonomik etkileri de bulunmaktadır. Ülkenin ithalat eğiliminin artması, enflasyon baskısını artırıcı etki, bölgenin farklı ihtiyaçları varken (okul, hastane gibi) otellerin yapılması gibi fırsat maliyeti etkisi, mevsimsellik etkisi, yabancı sermayenin kaynaklarını dışardan getirmesi ve karlarını ülke dışına çıkarması gibi etkiler ise olumsuz etkilere örnektir.
Turizmin Sosyal Etkileri
Turizmin etkileri yalnızca ekonomik boyutla sınırlı olmayıp, toplumsal anlamda da rolü büyüktür.
Turistik bölgelerde yaşayan insanlar, turistlerle daha yoğun iletişimde bulunabilmek, onları tanıyabilmek, yardımcı olabilmek, ticari ilişkilerde bulunmak vb. için dil öğrenme, okuma, araştırma eğilimine girer. Bu da yerel halkın eğitim ve kültür düzeyini artırır. Buna paralel olarak farklı kültürler birbirleriyle kaynaşır ve dünya barışına katkıda bulunulur.
Turistik potansiyele sahip bölgelerin altyapı ve üstyapı olanaklarının geliştirilerek bayındır hale getirilmesiyle bölge insanının yaşam kalitesi artar. Bölgenin ekonomisine olan katkı, refahı da yükseltir. Kırsal bölgelerde kentleşme hızlanır.
Turizmde emeğe olan talebin yüksekliği, genç nüfusu turistik bölgelere çeker ve bölgenin yaş ortalamasının düşmesine neden olur.
Turistik destinasyonların yabancılar tarafından rağbet görmesi ve ilgi odağı haline gelmesi yerel halkta kültürel değerlere sahip çıkma ve koruma refleksi oluşturur.
Buraya kadar olumlu etkilerden söz ettik. Ancak turizmin genellikle göz ardı edilen birtakım olumsuz etkileri de söz konusudur. Turizmin yoğun yaşandığı bölgelerde yaşayan yerel halkın turistlere özenerek onların yaşam tarzını benimsemesi, değer yargıları ve inançlarda yaşanan değişmeler, dilde yabancılaşmanın hızlanması en önemli olumsuz etkilerdir.
Bununla birlikte turizmin ticari özelliğinden dolayı dostluk, yardımseverlik, konukseverlik gibi manevi değerlerin yerini ekonomik çıkarların ön planda olduğu ilişkiler alır.
Bazı yerel halkların turistleri yadırgaması, kültürel çatışmaların ortaya çıkması gerginliklerin oluşmasına neden olabilir.
Turizmin Fiziksel Çevre Üzerindeki Etkileri
Turizmin altyapı ve üstyapı ile birlikte tarihi yapıların iyileştirilmesinde itici bir güç olması, çevrenin korumasına verilen önemin artması gibi olumlu etkileri vardır.
Ancak turizm etkinliklerinin planlı bir şekilde icra edilmemesi sonucu doğada geri dönüşü olmayan tahribatların ortaya çıkması muhtemeldir. Turistik mal ve hizmet tüketiminden arta kalan atıkların gelişigüzel doğaya bırakılması ya da ulaşım kaynaklı emisyon probleminin doğayı kirletmesi, hava ve su kalitesinin bozulması insan sağlığını tehdit eder hale gelir. Gelişigüzel avcılık faaliyetleri ile vahşi yaşamın tahrip edilmesi, doğanın antroposentrik yaklaşımla kullanılması sonucu fauna ve floraya zarar verilmesi de doğal çevreyi olumsuz etkiler. Bununla birlikte kalabalıklaşmanın artmasıyla düzensiz kentleşme, gürültü ve görüntü kirliliği de ortaya çıkabilir.
İlk yorum yapan olun