Kalkınma planı, ülkenin ekonomik ve toplumsal potansiyelini bütünüyle ya da belirli alanlarda geliştirmeyi amaçlayan ve 5 yıllık bir süreyi kapsayan plandır. Türkiye’de rekreasyon politikaları ve uygulamalarının temellerini, 1963 yılından beri devam eden kalkınma planları ile hükümet programları oluşturmaktadır.
Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967)
Planlı kalkınma döneminin başlangıcı olan 1963-67 döneminde rekreasyon ve boş zaman etkinliklerine yer verilmemiştir.
İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)
Bu dönemde gençlik ve boş zaman faaliyetlerine ”Toplumun Güvenlik İçinde Gelişmesi ve Sosyal Refahı” bölümünde değinilmiş ve gençliğin boş zamanlarını verimsiz ve olumsuz sonuçlara sürükleyecek tutum ve davranışları giderecek şekilde değerlendirmesi, bu konuda yapıcı bilgi ve kabiliyetler kazandıracak faaliyetlere ağırlık ve yer verilmesi vurgulanmıştır.
İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planının ”İlkeler” bölümünde, ”Gençliğin boş zamanlarını verimsiz ve olumsuz sonuçlara sürükleyen faaliyetlerden kurtaracak yapıcı bilgi ve kabiliyetler kazandırıcı meşguliyetlerle değerlendirme imkanı sağlanacaktır.” şeklinde ifade edilmiştir.
”Uygulanacak Politikalar” bölümünde ise, ”Gençliğin seyirci olarak spora ilgisi vardır. Bu ilgiyi gençliği aktif olarak spor yapacak yönde geliştirmek ve mevcut tesislerden yararlanma imkanlarını artırmak için programlar düzenlenecektir. Gençlik yaz kampları kurulacak, özellikle küçük şehirlerden büyük merkezlere yapılacak gezi programları gençleri eğitici, görgü ve bilgi kazandırıcı yönleriyle ele alınacak ve bu amaçla yaz aylarında çeşitli yörelerdeki yatılı öğretim kuruluşlarından yararlanılacaktır. Gençliğin boş zamanlarını değerlendirmek amacı ile spor, yaygın eğitim, kültür ve sosyal faaliyetleri içine alan programlar çeşitli kuruluşların işbirliği ile düzenlenecek, bu faaliyetleri yönetecek olan gençlik liderleri yetiştirilecek ve mevcut tesislerden ve normal çalışma saatleri dışında okullardan bu amaçla yararlanılacaktır.” ifadelerine yer verilmiştir.
Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977)
Bu planın ”İlkeler ve Tedbirler” bölümünde ”Gençliğin kamu kuruluşlarına ait eğitim, kültür, spor ve sosyal tesislerden tam kapasite ile yararlanabilmesi amacıyla mevcut tesislerin kullanılması imkanlarının araştırılması ve tam kullanımı sağlayıcı bir sistemin geliştirilmesi, Gençlik ve Spor Bakanlığınca spor hizmetlerinin gençliğe çeşitli spor dallarında dengeli olarak spor yapma imkanları verecek şekilde yaygınlaştırılması, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve diğer ilgili örgütlerce yürütülen eğitim, yönlendirme, boş zamanları değerlendirme, izcilik, spor, kültür ve yayım hizmetleri ve tesisleri; gençleri hızlı bir sosyo-ekonomik kalkınmanın gerektirdiği hayat görüşü, milli ülkülerle bütünleşmiş köklü kültür ve bilgi, sağlam karakter, başarma ve yaratma gücü, ruh ve beden sağlığı ve toplum içinde yaşama ve dayanışma alışkanlığı gibi ortak değerleri kazandıracak yönde düzenlenmesi” ifadelerine yer verilmiştir.
Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983)
Bu planda gençlik iki bölümde ele alınmıştır.
Planın birinci kesiminde gençlik ile ilgili temel noktalara değinilmiştir
İkinci kesiminde ise gençlik ile ilgili belirlenmiş hedef ve politikalar yer almaktadır. Bunlar: gençlerin okul içinde ve boş zamanlarında spor, kültür, sanat, folklor gibi ilgi duydukları alanlarda çalışmalarının sağlanması, toplumun dinamik kesimini oluşturan gençliğin öğrenim, beslenme, boş zamanlarını değerlendirme, sağlık, barınma, istihdam ve çalışma sorunlarının bir bütün içinde ele alınmasıdır.
Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989)
Bu planda gençlik konusu ”Sosyal Hedef ve Politikalar” bölümünde ele alınmış; gençlik ile ilgili ilgili ilke ve politikalar tespit edilmiştir. Bu ilke ve politikalara göre gençliğin ruh, fikir ve beden yönünden mükemmel şekilde gelişmesini sağlamak amacıyla okul içi eğitim ve öğretime ek olarak okul dışında fikir, kültür, sanat, spor ve folklor faaliyetlerinin teşvik edileceği, gençlere götürülecek hizmetlerin ve tesislerin yaygınlaştırılması için gerekli tedbirlerin alınacağı, sporun semtlere ve köylere yayılabilmesi için basit ekonomik tesisler, özel idare ve belediyelerin işbirliği ile gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994)
Bu planda, boş zaman faaliyetleri önceki planlardan farklı olarak ”Boş Zamanların Değerlendirilmesi” ana başlığı altında ele alınmıştır. Bu plana göre bireyin iş saatleri dışında istekli olarak katıldıkları ve fiziki, sosyal, psikolojik ve zihni gelişime katkıda bulunan faaliyetlerin tamamını kapsayan boş zamanların değerlendirilmesi konusunda eğitici programlar düzenlenecek; TV, radyo, tanıtıcı broşür vb. araçlar ile bilinçlendirme faaliyetinde bulunulacaktır.
Boş zaman faaliyetleri ile ilgili alan ve tesislerin planlanmasında uluslararası kriterlere uyulacak, kurulacak merkez ve parkların vatandaşlar için rahat, güvenli, kolaylıkla ulaşılabilen merkezi yerlere ve yerleşim alanlarına dengeli şekilde dağılmaları sağlanacaktır.
Boş zamanların değerlendirilmesine ilişkin mevzuat düzenlemeleri yapılarak uygun organizasyonlar oluşturulacak ve bu konuda faaliyet gösteren kamu ve gönüllü kuruluşlar desteklenecektir.
Boş zaman faaliyetleri ile ilgili mevcut alan ve tesislere ek olarak toplumun ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yeni alanlar açılacak ve tesisler yapılacaktır.
Merkezi idareler, belediyeler ve köy idareleri boş zamanların değerlendirilmesinde yönlendirici olacaklardır.
Boş zamanların değerlendirilmesinde eğitim ve organizasyon faaliyetlerini yürütecek nitelikli elemanların yetiştirilebilmesi amacı ile üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümlerinde ”rekreasyon” anabilim dalı açılacaktır.
Boş zamanların değerlendirilmesinde kullanılacak alan ve tesisler, çocuk, genç, yaşlı, özürlü vb. gruplar tarafından değişik zamanlarda devamlı istifade edilebilir şekilde geliştirilecektir.
Uluslararası organizasyonlarla da işbirliği yapılarak boş zaman faaliyetlerinin geliştirilmesi sağlanacaktır.
Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000)
Bu planda boş zaman faaliyetleri ”İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi” ana başlığı altında ”Boş Zamanların Değerlendirilmesi” başlığıyla ele alınmış ve ”Boş zamanların değerlendirilmesini yaşamın bir parçası haline getirmek temel ilkedir.” ifadesine yer verilmiştir.
Boş zamanların değerlendirilmesinde eğitim ve organizasyon faaliyetlerini yürütecek insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerde rekreasyon anabilim dalları tesis edilecektir. Boş zamanların değerlendirilmesinde kullanılacak alan ve tesisler, çocuk, genç, ev hanımları tarafından değişik zamanlarda istifade edilebilir şekilde geliştirilecektir. Toplumun her kesiminin boş zamanlarını değerlendirme faaliyetlerine katılabilmesi için çok amaçlı tesislerin mahalli idarelerin yardımı ile semtlere, uydu kentlere ve kırsal kesime kadar yaygınlaştırılması çabaları sürecektir.
Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005)
Bu planın ”Gençlik, Beden Eğitimi ve Spor” başlığı altında ”Gençlerin, sorumluluk duygusu gelişmiş, yeni fikirlere açık, kültürel değerlerimizi özümsemiş, ülkenin hedef ve imkanlarını bilen ve benimseyen, araştırıcı, eleştirel yaklaşım ve demokratik tavırlar gösterebilen ve kendi kişiliklerini geliştirirken, topluma ve kalkınma sürecine katkıda bulunan özgüvenli bir gençlik yetiştirilmesi esas alınarak; gençlerin eğitim, sağlık, çalışma hayatı, sosyal güvenlik, istihdam ve serbest zaman değerlendirme konularındaki sorunlarının tespitine imkan verecek araştırma çalışmaları yapılacak ve bunlara uygun çözüm önerileri geliştirilecek, gençlik kesimine sunulacak hizmetlerinin kalitesinin artırılması çalışmalarında fırsat eşitliği ilkesi gözetilecek, kişilik, düşünce ve beden yönünden gelişmelerini sağlayacak okul içi ve dışı düşünce, kültür, sanat ve spor gibi faaliyetler teşvik edilecektir.
Gençleri zararları alışkanlıklardan koruyucu ve caydırıcı tedbirlerin alınması ile suça itilme ortamları yaratan unsurları yok edici çalışmalar için kuruluşlararası işbirliği geliştirilerek, bu konuda faaliyet planları hazırlama ve araştırma çalışmaları hızlandırılacak; özellikle madde bağımlılığı, AIDS vb. hastalıklar konusunda gençleri ve çevrelerini bilgilendirme çalışmalarına etkinlik kazandırılacaktır.
Mahalli idarelerin; gençlere yönelik kültür, sanat, geleneksel sporlar başta olmak üzere spor, zeka oyunları, satranç, folklor, okuma ve araştırma alışkanlığı kazandırıcı faaliyetleri düzenleyici ve teşvik edici programlar hazırlamaları, gençlik merkezlerinin yurt genelinde yaygınlaştırılması çalışmalarına katkı sağlamaları, özel sektörün de bu alana yatırım yapması teşvik edilecek ve bu merkezlerde uzman personel istihdamı sağlanacaktır.” ifadelerine yer verilmiştir.
”Amaçlar, İlkeler ve Politikalar” başlığı altında ise ”Zaman yönetimi ile birlikte düşünülmesi gereken serbest zamanların üretken, verimli ve katılımcı bir şekilde değerlendirilerek yaşamın bir parçası haline getirilmesi ve israf edilmemesi esastır. Serbest zamanların değerlendirilmesinde kullanılacak kamu kesimine ait alan ve tesisler herkesin kullanımına sunulacaktır. Çocuklar, gençler, yaşlılar, ev hanımları, yalnız yaşayanlar ve özürlüler başta olmak üzere toplumun bütün kesimleri için serbest zamanların üretken, verimli ve katılımcı bir şekilde değerlendirilmesi için merkezi ve yerel yönetimler ile üniversitelerin altyapı ve insan gücü imkanları geliştirilecektir. Bu konuda sivil toplum örgütleri ve özel sektör desteklenecektir.
Serbest zamanların değerlendirilmesi kültürünün geliştirilmesi için yaygın ve örgün eğitim programlarından yararlanılacaktır. Çocukların erken yaşlarda sanat ve geleneksel el sanatları ile tanışmalarının sağlanması amacıyla Kültür Bakanlığının koordinasyonunda projeler geliştirilecek ve uygulamaya konulacaktır. Büyük kentlerin civarında oluşan yerleşim yerlerinde serbest zamanları değerlendirme faaliyetlerinde kullanılmak üzere ortak mekanlar oluşturulacaktır” ifadeleri yer almıştır.
Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)
Bu planda rekreasyon ve boş zaman etkinliklerine yer verilmemiştir.
Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018)
Bu planda belirlenen hedefler şunlardır: ”Vatandaşlarının fiziksel hareketliliğini teşvik edecek programlar geliştirilecek, uygun rekreasyon alanları oluşturulacak, erken çocukluk eğitiminden başlamak üzere tüm eğitim kademelerinde spor eğitimi içerik ve uygulama olarak iyileştirmek, spor tesislerinin yapımı ve işletiminde başta kamu-özel işbirliği modeli olmak üzere alternatif finansman ve işletme modelleri hayata geçirmek, kamuya ait tüm spor tesislerinin bütün vatandaşların kullanımına açık olmasını sağlamak, başarılı sporcu yetiştirmek amacıyla elit sporcu seçme, yönlendirme, normlandırma sistemleri geliştirerek, gerekli fiziki ve beşeri altyapı imkanları oluşturulacak, ‘Olimpik Sporcu Kamp Eğitim Merkezleri’ kurulacaktır.
Sporcu sağlığı merkezleri, hizmet kalitesi ve çeşitliliği artırılacak yaygınlaştırılacak, spor hekimi ihtiyacının giderilmesine yönelik tedbirler alınacaktır.
Eğitim başta olmak üzere sporun her alanında teknoloji kullanımı yaygınlaştırılarak, federasyonlar ve özel sektörün işbirliği sağlanarak bu alandaki ARGE çalışmaları artırılacaktır.
Son olarak ise, sporda şidetin ve etik olmayan davranışların azaltılması için gerekli önlemler alınacaktır.”
Planda çalışma dışı zamanın yönetimi bakımından önemli amaç, hedef ve politikalar belirlenmiş; aynı zamanda turizm ve kültür alanında da geliştirilmesi hedeflenen hususlara yer verilmiştir.
İlk yorum yapan olun