Besin; günlük beslenme menülerimizde yer alan, yenilebilir bitki ve hayvan dokularıdır. Besinler, besin ögeleri adını verdiğimiz daha küçük yapı taşlarından oluşur. Bunlar makro besin ögeleri (karbonhidratlar, proteinler, yağlar) ve mikro besin ögeleri (vitaminler, mineraller, su) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Vücudun kimyasal bileşimini oluşturan bu besin ögelerinin ihtiyaç ölçüsünde alınmasına dengeli beslenme adı verilir.
Besinler tüketilip sindirildikten sonra en küçük yapı taşları olan besin ögelerine ayrılır ve ince bağırsaklarda emilerek kan aracılığıyla doku ve organlara taşınırlar. Solunum aracılığıyla vücudumuza aldığımız oksijenin yardımıyla besin ögelerinden enerji elde edilir. Ayrışan küçük parçalar farklı şekillerde yeniden bir araya gelerek yeni dokuların yapımını, dokuların onarılmasını, hastalıklara karşı savunma işlevini yerine getirirler.
Bu olayların tümüne metabolizma adı verilir. Metabolizma süreci, anabolizma ve katabolizma süreçlerinden meydana gelir. Anabolizma, küçük ögelerin birleşerek yeni yapıları oluşturması anlamına gelirken; katabolizma, besinlerin veya dokuların parçalanarak en küçük ögelere ayrılmasını ifade eder.
Organik besin ögeleri adını verdiğimiz karbonhidrat, protein ve yağlar vücutta enerji olarak kullanılabilmektedir. Vitamin ve mineraller gibi inorganik besin ögeleriyle su ise, enerji oluşumuna yardımcı olurlar.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, karbonhidrat ve proteinlerin 1 gramı 4 kalorilik enerji sağlarken; yağların 1 gramı 9 kalori enerji sağlamaktadır. Ancak proteinler vücudumuzun yapı taşlarını oluşturduğu için mümkün olduğunca enerji ihtiyacının karşılanmasına yönelik kullanılmamaktadır. Yağlar ise daha fazla enerji sağlamasına karşılık, yakılmak için daha fazla oksijen gerektirdiği için ekonomik bir enerji kaynağı değildir. Dolayısıyla vücudun başlıca enerji kaynağı karbonhidratlar olup, bunu yağlar ve proteinler takip etmektedir.
Karbonhidratlar > Yağlar > Proteinler
Vücudumuzu meydana getiren besin ögelerinin yetişkin bir bireyde bulunma oranlarının ortalama değerleri aşağıdaki gibidir:
- % 59 su
- % 18 protein
- % 18 yağ
- % 4.3 mineral
- % 0.7 karbonhidrat
Aşağıdaki tabloda besin ögeleri ve içerdikleri besinler listelenmiştir.
Besin Grupları ve İçerdikleri Besin Ögeleri
İlk yorum yapan olun